Woord en Geest in balans

Er bestaan ‘Woordgemeenten’ en er bestaan ‘Geestgemeenten’ binnen het Christendom. In de eerste groep ligt de nadruk op de verkondiging van het Woord en de persoonlijke belijdenis van geloof in het verzoeningswerk van Jezus Christus. In de tweede groep ligt de nadruk op de ervaring van de Geest en de persoonlijke beleving van wonderen en tekenen. Het wordt tijd dat beide groepen naar elkaar luisteren, elkaar vinden, corrigeren en aanvullen in plaats van elkaar te veroordelen en verketteren. De scheiding tussen Woord en Geest is namelijk volkomen vreemd aan de Bijbel. In het licht van de Bijbel is het noodzakelijk om te streven naar een gezond evenwicht tussen Woord en Geest. Dat is één van de belangrijkste lessen die ik 16 jaar geleden heb geleerd van Prof. Dr. W.J. Ouweneel, toen ik het vak pneumatologie (= de leer van de Heilige Geest) bij hem volgde in Leuven. Een inzicht die ik nooit zal vergeten. Een inzicht die Ouweneel in andere bewoordingen ook weer duidelijk naar voren brengt tijdens een lezing over het onderwerp ‘Christendom en de Geest van God’ in Evangelische Gemeente ‘De Lichtstad’ in Eindhoven op 19 november 2015. 

Na een kleine bloemlezing uit het boek Handelingen wijst Ouweneel op het grote verschil tussen het werk van de Heilige Geest in het Oude Testament en het Nieuwe Testament. In het O.T. is de zalving met de Heilige Geest een ‘elitaire aangelegenheid’. Alleen bepaalde individuen met een bijzondere roeping of een bijzonder ambt (koning, priester of profeet) ontvangen deze zalving. De Heilige Geest zweeft in het O.T. over de aarde, maar woont niet op de aarde. Dat is geheel anders in het N.T. Door het geloof in Jezus Christus ontvangt iedereen de Heilige Geest en de gemeente is de plaats waar de Heilige Geest woont, hoewel de werkzaamheid van de Geest (gelukkig) niet is beperkt tot de gemeente. Terecht wordt de tijd tussen de twee komsten van Christus, de geboorte en de wederkomst van Jezus Christus, weleens het tijdperk van de gemeente of het tijdperk van de Heilige Geest genoemd.

Wat betekent dit voor een christen vandaag? Ouweneel onderstreept het belang om de Heilige Geest als Persoon én als Kracht te leren kennen, wat volgens mij helpt om Woord en Geest in balans te brengen in jouw leven. Je leert de Heilige Geest als goddelijk Persoon binnen de Drie-eenheid kennen door het geloof in Jezus Christus. “In hem hebt ook u de boodschap van de waarheid gehoord, het evangelie van uw redding, in hem bent u, door uw geloof, gemerkt met het stempel [‘verzegeld’] van de heilige Geest die ons beloofd is” (Efeziërs 1:13). De doop geeft als openbaar getuigenis en belijdenis van het geloof toegang tot het Koninkrijk van God. Iedere christen ontvangt de Heilige Geest. Dat is in principe een eenmalige, onomkeerbare gebeurtenis in het leven van een christen. Maar wat doe je hier vervolgens mee als christen? Is het nu klaar? Laat je het hierbij en doe je hier verder niets mee? Gaat het voor jou om niet meer dan lippenbelijdenis? Of begint het leven als christen hier pas? Mag de Heilige Geest nu krachtig in en door jou heen gaan werken? Stel je je open voor het werk van de Heilige Geest in jouw leven? Ouweneel stelt dat het na de doop tijd is voor een inburgeringscursus. Je hebt nu toegang gekregen tot het Koninkrijk van God. Hier eindigt het leven van een christen niet. Hier begint het juist. Nu is het zaak om te leven volgens de principes van het Koninkrijk van God en krachtig te getuigen van het Koninkrijk van God. Hiervoor is het belangrijk om de Heilige Geest ook als Kracht te leren kennen. “Maar wanneer de Heilige Geest over jullie komt, zullen jullie kracht ontvangen en van mij getuigen in Jeruzalem, in heel Judea en Samaria, tot aan de uiteinden van de aarde” (Handelingen 1:8). Dit heeft alles te maken met de vervulling met de Heilige Geest. Ouweneel maakt een wezenlijk onderscheid tussen de verzegeling met de Heilige Geest (het ontvangen van de Heilige Geest) en de vervulling met de Heilige Geest (het ontvangen van de kracht van de Heilige Geest). Het laatste is geen eenmalige, onomkeerbare gebeurtenis in het leven van een christen. Je kunt heel vaak vervuld zijn met de Heilige Geest of vol zijn van de Heilige Geest, maar dit kan ook heel weinig het geval zijn. Als het gaat om de vervulling met de Heilige Geest, dan kun je heel weinig (een ‘briesje’) of heel veel (een ‘stormwind’) van de Heilige Geest hebben. De beeldspraak die Ouweneel hier gebruikt is heel treffend, omdat het Griekse woord voor Geest (pneuma) ook ‘lucht’, ‘wind’ of ‘adem’ kan betekenen.

Ouweneel vindt het veelzeggend dat Jezus na zijn dood en opstanding nog 40 dagen doorbrengt met zijn discipelen. Hij spreekt al die tijd met hen over het Koninkrijk van God (Handelingen 1:3). Jezus geeft onderwijs over het evangelie van het Koninkrijk en zegt tegen zijn discipelen dat zij de kracht van de Heilige Geest zullen ontvangen om dit Koninkrijk uit te breiden. Het Koninkrijk van God is het werkterrein van de Heilige Geest. In de inburgeringscursus van een christen speelt de Heilige Geest een sleutelrol. Liefde en kracht zijn sleutelwoorden in het Koninkrijk van God. Discipelen zijn tegelijk leerlingen, volgelingen en vertrouwelingen. Dat betekent heel concreet dat woorden en daden, geloven en doen, verstand en hart, Woord en Geest nooit uit elkaar mogen worden getrokken in het leven van een christen. De woorden en daden van een discipel zijn geworteld in het Woord van God en worden geleid door de Geest van God.

Ouweneel neemt vandaag gelukkig positieve ontwikkelingen waar. Zo is er de laatste tijd veel meer samenwerking mogelijk tussen reformatorische kerken en pinksterkerken. Ook biedt de charismatische golf door alle christelijke denominaties heen veel perspectief. Ouweneel spreekt bijvoorbeeld met veel respect over de charismatische vernieuwing binnen de Rooms-Katholieke Kerk. Hij was een keer in een kerk binnen deze beweging in Rome en hoorde hoe ‘Hosanna, hosanna, hosanna in de hoge’ werd gezongen, wat hem deed denken aan een EO-praise avond. Hetzelfde gevoel kreeg ik toen een oude vriend, een Rooms-Katholieke evangelist, mij een keer meenam naar een eredienst van een Charismatisch Katholieke Kerk in Brussel. Het was net alsof ik een evangelische gemeente binnenstapte. Ik kon alle liederen met mijn evangelische achtergrond meezingen en iedereen zong uitbundig mee. Zulke ervaringen nemen vooroordelen weg en binden samen. Toch noemt Ouweneel niet alles binnen het Christendom vandaag positief. Er wordt nog veel te vaak gebekvecht over onderwerpen als de doop (kinderdoop of volwassen doop), de doop met de Heilige Geest (tijdens of na de bekering) en ga zo maar eindeloos door. In veel gemeenten is er nog steeds weinig ruimte voor de Geest, omdat dit de weg vrij zou maken voor excessen. Excessen die helaas ook plaatsvinden in andere gemeenten als er weinig ruimte is voor het Woord.

Wat kunnen wij doen om beide uitersten te vermijden? Hoe kunnen wij ervoor zorgen dat Woord en Geest in evenwicht blijven? Leer de Heilige Geest kennen als Persoon én als Kracht. Ontvang de Heilige Geest én ontvang de kracht van de Heilige Geest. Verkondig het Woord én wordt vervuld met de Heilige Geest. Ouweneel vraagt zich af wat het nu eigenlijk uitmaakt of je dit laatste ‘vervulling’ of ‘second blessing’ noemt (waarbij hij zich overigens uitdrukkelijk uitspreekt tegen de leerstelling dat het spreken in tongen het bewijs moet zijn van de ‘second blessing’ en waarbij hij zelf dus steeds spreekt van ‘vervulling’). Hij geeft een prikkelend citaat uit de Engelstalige literatuur: “It doesn’t matter how you call it. Make sure you get it.”

Ouweneel is in de afgelopen jaren veelvuldig bekritiseerd, vooral vanwege zijn ‘charismatische ontwikkelingen’. Ik hoor in dit onderwijs hoofdzakelijk dezelfde Ouweneel spreken als 16 jaar geleden. Natuurlijk heeft hij ontwikkelingen doorgemaakt en gelukkig maar. Niemand blijft hetzelfde als je je openstelt voor de kracht van de Heilige Geest. Is daarom alles wat Ouweneel zegt en doet per definitie goed? Nee, maar hij pleit nog steeds – en misschien nog wel krachtiger – voor een gezonde balans tussen Woord en Geest. Make sure you get that too!